كتاب "نماز جماعت و بركات آن" را محمد اسماعيل نوري تاليف كرده و انتشارات بوستان كتاب، اثر مزبور را در 168 صفحه منتشر نموده است. نمازجماعت در قرآن، آثار و بركات نمازجماعت، مذموم بودن ترك نماز جماعت، نماز جماعت و شرايط آن، احكام نماز جماعت، مستحبات نماز جماعت و... از عناوين مطالب كتاب حاضر است. در بخشي از اين كتاب پيرامون آثار و بركات نمازجماعت چنين مي‌خوانيم 

 

 

برتري ثواب نماز جماعت بر نماز فرادي 

برتري ثواب نماز جماعت بر نماز فرادي در احاديث متعدد با تعبيرهاي گوناگون بيان شده است: در برخي از احاديث يك نماز جماعت 24 درجه بالاتر از نماز فرادي و در برخي 25 درجه و در برخي بيشتر، بيان شده است. 

شخصي به نام "رزيق" مي‌گويد: از امام صادق(ع) شنيدم مي‌فرمود: 

نماز انسان با جماعت در منزلش معادل 24 نماز است و نماز انسان با جماعت در مسجد معادل 48 نماز است كه در هر مسجد (با توجه به موقعيت آن) افزايش مي‌يابد، به حدي كه يك ركعت نماز در مسجدالحرام با هزار ركعت در مساجد ديگر برابر است. و يك نماز فرادي در مسجد، برابر با 24 نماز است، ولي نماز (فرادي) در منزل، مثل غبار پراكنده است كه ارزشي ندارد و چيزي از آن به سوي خدا بالا نمي‌رود. و هر كس كه به عنوان اعراض از مسجد، در خانه‌اش نماز جماعت تشكيل دهد، نماز (كامل) ندارد و كسي كه با (اقتدا به) او نماز بخواند نيز همان طور است مگر اين كه علتي باشد كه از رفتن به مسجد مانع شود. 

ثواب نماز جماعت با زيادي مامومين 

در روايت ابوسعيد خدري آمده است كه پيامبر اسلام(ص) فرمود: 

"يك روز بعد از نماز ظهر، جبرئيل با هفتاد هزار فرشته پيش من آمد و گفت: يا محمد، پروردگارت به تو سلام مي‌رساند و دو هديه براي تو عطا مي‌كند كه به پيامبران پيشين عطا نكرده است. 

گفتم: آن دو هديه كدامند؟ گفت: سه ركعت وتر و پنج نماز با جماعت. 

گفتم: اي جبرئيل، فضيلت نماز جماعت براي امت من چقدر است؟ 

گفت: يا محمد، اگر دو نفر باشند (يكي امام و ديگري ماموم) خدا براي هر كدام از آنان، در هر ركعت 150 نماز مي‌نويسد، اگر سه نفر باشند براي هر كدام در هر ركعت ششصد نماز، اگر چهار نفر باشند 1200 نماز، اگر پنج نفر باشند 2400 نماز، در شش نفر 4800 نماز، در هفت نفر 9600 نماز، در هشت نفر 19200 نماز، در نه نفر 36400 نماز و اگر ده نفر باشند خدا براي هر نفر در هر ركعت 72800 نماز مي‌نويسد و اگر بيشتر از ده نفر باشند،‌اگر تمام درياها مركب، درخت‌ها قلم و جن و انس و فرشتگان نويسنده شوند، نمي‌توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند. 

يا محمد، براي مومن درك‌‌كردن يك تكبير با امام جماعت،‌از شصت هزار حج و عمره بهتر است و از همه دنيا - هفتاد هزار مرتبه - بهتر مي‌باشد و يك ركعت نماز كه مومن با امام جماعت مي‌خواند از صدقه دادن صد هزار دينار بر فقرا بهتر است. و يك سجده كه مومن با امام جماعت انجام مي‌دهد از آزادكردن صد برده بهتر است. 

شهيد ثاني و آثار نماز جماعت 

شهيد ثاني در شرح لمعه مي‌گويد: "در همه نمازهاي واجب، جماعت مستحب است و در نمازهاي يوميه (صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشا) مستحب مؤكد است به حدي كه حتي يك نماز يوميه با امام جماعت غيرعالم، معادل با 25 يا 27 نماز فرادي مي‌باشد و با امام جماعت عالم معادل با هزار نماز فرادي خواهد بود. و اگر نماز جماعت در مسجد برگزار گردد، ثواب آن به مقدار حاصل ضرب عدد ثواب مسجد در ثواب جماعت خواهد بود. به عنوان مثال: نماز جماعت در مسجد جامع با غيرعالم معادل با 2700 و با عالم معادل با صد هزار نماز مي‌باشد. و روايت شده است كه همه اين ثواب‌ها در صورتي است كه ماموم تنها يك نفر باشد و اگر بيشتر باشند براي هر نفر به مقدار عدد قبل از آن اضافه مي‌گردد تا به ده نفر برسند كه در آن صورت، غير از خدا كسي نمي‌تواند ثواب آن جماعت را محاسبه نمايد". 

شايد تفسير شهيد ثاني از روايتي كه در ذيل كلام خود اشاره كرده است، همان روايت ابوسعيد خدري باشد كه اشاره شد. 

صاحب عروه و فضيلت نماز جماعت 

سيد محمد كاظم طباطبايي يزدي، در آغاز مبحث نماز جماعت پس از نقل چند روايت درباره فضيلت آن، مي‌گويد: 

"هرگاه جهات فضيلت متعدد باشد ثواب نماز جماعت نيز مضاعف مي‌گردد، پس اگر نماز جماعت در مسجد بازار اقامه شود ثوابش دوازده برابر اضافه مي‌گردد. در مسجد محله 25 برابر، در مسجد جامع صدبرابر، در مسجد كوفه هزار برابر و در حرم حضرت اميرالمومنين دويست هزار برابر مي‌گردد. اگر پشت سر عالم يا سيد باشد افضل و اگر پشت سر عالم سيد باشد افضل از آن مي‌باشد، هر چه امام جماعت مورد اعتمادتر و پرهيزكارتر و افضل باشد، فضيلت جماعت بيشتر مي‌گردد و هر چه مامومين افراد با فضل و معرفت باشند، نماز جماعت افضل مي‌باشد و هر قدر تعداد مامومين بيشتر باشد ثواب نماز جماعت بيشتر خواهد بود و ترك نماز جماعت از روي بي‌اعتنايي و اعراض يا به عنوان سبك شمردن آن جايز نيست." 

نماز جماعت، كفاره گناهان 

به سند "حسن" سعد بن طريف از امام باقر(ع) روايت كرده كه فرموده است: 

سه چيز [مايه افزايش] درجات و سه چيز كفاره گناهان سه چيز هلاك‌كننده و سه چيز نجات دهنده است اما [اعمال موجب افزايش] درجات عبارتند از: افشاي سلام، خوراندن طعام، و نماز خواندن در حالي كه مردم خوابند. و اما كفارات (اعمال موجب آمرزش گناهان) عبارتند از: وضوي كامل در هواي سرد، روز و شب براي اداي نمازها [به مسجد] رفتن و محافظت بر نماز جماعت. و اما هلاك كننده‌ها عبارتند از: بخل اطاعت شده (و به اجرا درآمده)، هواي نفس پيروي شده و عجب انسان به خودش (خودپسندي). و اما نجات دهنده‌ها عبارتند از: خوف و ترس از خدا در پنهان و آشكار،‌ قناعت و ميانه‌روي درمخارج زندگي در حال غنا و ثروت و در حال فقر و نيازمندي و گفتار عادلانه در حال رضايت از طرف و در حال نارضايتي از آن. 

نماز جماعت منشا علو درجات 

در حديثي از پيامبراكرم(ص) روايت شده است: 

كسي كه براي شركت در نماز جماعت به مسجد برود، براي هر قدمش هفتادهزار حسنه داده مي‌شود و به همان اندازه درجاتش بالا مي‌رود. اگر در حالي كه برنامه‌اش چنين است بميرد، خداي مهربان هفتاد هزار فرشته را مامور مي‌كند كه از او در قبرش عيادت كنند و به او بشارت دهند و در تنهايي مونس او باشند و تا قيامت براي او استغفار نمايند. 

نماز جماعت، تجلي آشكار شدن اسلام 

در حديث "حسن" از امام رضا(ع) نقل شده است: نماز جماعت براي اين قرار داده شده است كه اخلاص، [اعتقاد به] توحيد،‌ اسلام و عبادت به خدا آشكار باشد، زيرا اظهار و آشكار كردن آن موجب اتمام حجت خداي يگانه بر همه مردم دنيا مي‌باشد. و افراد منافق و سبك شمارندگان نماز كه اظهار اسلام و مراقبت مي‌كنند، به مورد اقرار خود عمل نمايند. و گواهي مردم به مسلمان بودن يكديگر و جايز و ممكن گردد. علاوه بر اين‌ها در نماز جماعت فايده‌هايي از قبيل: ياري بر نيكي و تقوا و بازداشتن از بسياري از گناهان وجود دارد. 

حضور در نماز جماعت اثبات عدالت 

در حديثي طولاني با سند "صحيح" از امام صادق(ع) روايت شده است، حضرت در مقام معرفي انسان عادل و بيان اوصاف او، مواظبت بر نماز جماعت را يكي از نشانه‌هاي عادل شمرده و فرموده است: 

يكي از راه‌هاي شناخت عادل، مواظبت بر نمازهاي پنج‌گانه مي‌باشد، وقتي كه مواظبت بر نمازها كند و با حضور در جماعت مسلمانان وقت نمازها را رعايت نمايد و بدون عذر از جماعت مسلمانان در مصلايشان تخلف نكند، پس اگر اين چنين مواظبت نمازهاي پنج‌گانه باشد، هرگاه از افراد قبيله و محله‌اش درباره او سئوال شود، خواهند گفت: ما از او جز نيكي چيزي نديديم، بر نمازها مواظبت دارد و نسبت به وقت آن‌ها دقت دارد. همين مطلب،‌عدالت او را ميان مسلمانان اثبات و شهادت او را مجاز مي‌گرداند. و اين براي آن است كه نماز، پوشش و كفاره گناهان مي‌باشد،‌ اگر كسي در مصلي حاضر نشود و مواظبت بر جماعت مسلمانان نداشته باشد، شهادت بر نمازخوان بودن او ممكن نمي‌باشد. 

از اين حديث معلوم مي‌شود اگر كسي در نمازجماعت شركت نكند، براي اثبات عدالت او و حتي براي اثبات اهل نماز بودن او هيچ راهي وجود ندارد، چون درباره او از هركسي سئوال شود، نمي‌تواند چيزي بگويد و ناچار بايد بگويد: نمي‌شناسم. 

نماز جماعت، سبب دوري از نفاق و آتش 

كسي كه چهل روز نمازش را با جماعت بخواند و به گونه‌اي حاضر شود كه در همه نمازها تكبير اول امام را درك نمايد، دو نوع برائت براي او نوشته مي‌شود: يكي برائت از آتش دوزخ و ديگري برائت از نفاق. 

از اين حديث به خوبي استفاده مي‌شود كه حضور مرتب در نماز جماعت موجب مي‌شود كه انسان در دنيا اهل نفاق و دورويي نباشد و به تبع آن، در آخرت نيز اهل دوزخ نباشد. 

اجابت دعاي اهل جماعت 

از حضرت علي(ع) نقل شده است: 

هرگاه بنده‌اي نمازش را با جماعت بخواند و حاجتش را از خدا درخواست نمايد، خداوند از دست خالي برگشتن او حيا مي‌كند تا اين كه حاجتش را برآورده مي‌فرمايد. 

از اين حديث استفاده مي‌شود كه يكي از موارد استجابت دعا، تعقيبات نماز جماعت است. 

فضيلت با جماعت خواندن نمازهاي پنج‌گانه 

از پيامبر اكرم(ص) روايت شده است: 

كسي كه نماز صبح را به جماعت بخواند و بعد از آن تا طلوع آفتاب بنشيندو مشغول ذكر باشد، براي او در فردوس (بهشت گردشگاه) هفتاد درجه داده مي‌شود كه ميان هر دو درجه به اندازة هفتاد سال دويدن اسب تندرو و تمرين داده شده فاصله مي‌باشد. و هر كس نماز ظهر را به جماعت بخواند، براي او در جنات عدن (بهشت اقامتگاه) پنجاه درجه داده مي‌شود كه فاصلة هر دو درجه به اندازة پنجاه سال دويدن اسب تندرو مي‌باشد. و هر كس نماز عصر را به جماعت به جاي آورد، براي او به اندازة ثواب آزاد كردن هشت نفر از اولاد حضرت اسماعيل مي‌باشد كه هر كدام از آن‌ها صاحب خانواده‌ باشد. و هر كه نماز مغرب را به جماعت گزارد، براي او ثواب حج و عمرة مقبول خواهد بود. و كسي كه نماز عشا را به جماعت بر پا كند، همانند احياي شب قدر ثواب دارد. 

تأكيد بر جماعت نماز صبح و عشا 

جماعت، در نمازهاي واجب به خصوص در نمازهاي پنج‌گانه شبانه‌روز استحباب دارد، ولي در بعضي از روايات به جماعت صبح و عشا تأكيد بيشتري شده است و در برخي از آن‌ها در كنار نماز عشا، نماز مغرب نيز ذكر شده است و در شمار ديگر تنها به نماز جماعت صبح تأكيد شده است. 

در حديث "صحيح" عبدالله بن سنان مي‌گويد: امام صادق(ع) مي‌فرمود: روزي رسول خدا(ص) نماز صبح را خواند، بعد از نماز به سوي اصحاب خود رو كرد و از چند نفر نام برد و فرمود: آيا اين‌ها به نماز جماعت حاضر شده‌اند؟ 

اصحاب گفتند: نه، يا رسول‌الله 

فرمود: آيا غايب هستند( به مسافرت رفته‌اند؟) عرض كردند : نه. 

فرمود: 

براي منافقين، هيچ نمازي از اين نماز(صبح) و عشا، سخت‌تر نيست، اگر فضيلت اين دو نماز را مي‌دانستند به اين دو نماز مي‌آمدند، اگر چه از راه رفتن عاجز باشند و به صورت سينه‌خيز بيايند. 

فوايد طبي نماز صبح 

با توجه به تأكيد روايات معصومان(ع) به جماعت نماز صبح، لازم است يادآوري شود كه بيداري صبح و نماز صبح، از نظر طبي نيز فوايد بسياري دارد كه در اين جا با يكي از آنها آشنا مي‌شويم: 

درماهنامه معارف، با عنوان "تأثير نماز صبح بر كاهش حمله‌هاي قلبي" مي‌نويسد: 

تحقيقات نشان مي‌دهد، اداي به موقع نماز صبح و بيدار شدن از خواب طولاني به ويژه در حوالي صبح مي‌تواند در پيش‌گيري از بيماري‌هاي قلبي، عروقي مؤثر باشد. 

دكتر مهرداد فخرالديني متخصص قلب و عروق در گفت و گو با ايسنا(واحد علوم پزشكي ايران) گفت: با توجه به اين كه حملات قلبي به خصوص سكته‌هاي قلبي در اوايل صبح بيشتر اتفاق مي‌افتد و در اين زمان غلظت خون به حداكثر رسيده، فشار خون و فاكتورهاي لخته شدن خون در رگ‌ها در بيشترين ميزان آن است، بنابراين بيدار شدن در اين زمان مي‌تواند به كنترل و تنظيم گردش خون و كاركرد قلب كمك كند. 

وي در ادامه ضمن اين كه گرفتگي قلب و حملات قلبي از خطرناك‌ترين بيماري‌هاست و خواب طولاني مدت در شبانه‌روز عامل اصلي تصلب شرائين و انسداد شاهرگ‌هاست، افزود: اداي نماز صبح به دليل همزماني آن با اوايل صبح و همچنين ايجاد آرامش روحي در افراد در كاهش فاكتورهاي خطر حملات قلبي مؤثر است. 

وي افزود: علاوه بر اين فاكتور، در فصل زمستان نيز به دليل تأثير سرما، افزايش گرفتگي عروق و حملات قلبي بيشتر ديده مي‌شود. 

دكتر فخرالديني خاطر نشان كرد: بنابراين نماز به موقع در هنگام صبح و بيدار شدن در اوايل صبح به جلوگيري از سكته‌هاي قلبي كمك كرده و در فعاليت هورمون‌ها، سلول‌ها و در نتيجه تنظيم گردش خون نقش مؤثري دارد. 

اگر چه در گزارش فوق تنها روي بيداري صبح و نماز صبح تأكيد شده و سخني از نماز جماعت به ميان نيامده است، ولي پرواضح است كه در صورت اقامة نماز صبح به جماعت، به دليل رفت و آمد به مسجد و تحرك بيشتر، فايدة مذكور، بهتر به دست مي‌آيد. به خصوص در معرض هواي بين‌الطلوعين قرار گرفتن نيز فوايد خاصي دارد. 

چكيده‌اي از آثار نماز جماعت 

آثار و بركات نماز جماعت كه در احاديث اين فصل آمده است، دوباره به صورت خلاصه و يا اشاره به شماره حديث آورده مي‌شود تا كساني كه مجال مطالعة همه احاديث مذكور در فصل سوم را ندارند، با مطالعه اين چكيده به برخي از بركات نماز پي ببرند. 

1. يك نماز با جماعت معادل 25 نماز فرادي مي‌باشد. 

2. يك نماز جماعت معادل 27 نماز فرادي است. 

3. يك نماز جماعت در مسجد، معادل 48 نماز فرادي در مسجد است. 

4. يك ركعت نماز با جماعت برتر از دو هزار نماز فرادي مي‌باشد. 

5. صفوف نماز جماعت، مثل صفوف فرشتگان است. 

6. يك ركعت نماز با جماعت بهتر از عبادت چهل سال است. 

7. نماز جماعت موجب تخفيف هول و هراس روز قيامت مي‌شود. 

8. نماز جماعت موجب ورود به بهشت مي‌شود. 

9. نماز جماعت، هدية خدا به پيامبر اسلام است. 

10. ثواب نماز جماعت ده نفري بيش از حد شمارش است. 

11.نماز جماعت كفاره گناهان است. 

12. فرشتگان، به نمازگزاران به جماعت، دعا مي‌كنند. 

13. نماز جماعت، وسيله محو سيئات است. 

14. نماز جماعت، موجب اعطاي حسنات است. 

15.نماز جماعت، وسيلة افزايش درجات است. 

16. فرشتگان، از اهل نماز جماعت در قبرش عيادت مي‌كنند. 

17. فرشتگان، در قبر به اهل نماز جماعت بشارت مي‌دهند. 

18. در تنهايي قبر، فرشتگان با اهل نماز جماعت مأنوس مي‌گردند. 

19. هفتاد هزار فرشته، تا قيامت براي اهل نماز جماعت استغفار مي‌كنند. 

20. نماز جماعت، موجب مغفرت الهي است. 

21. اهل نماز جماعت به آساني از صراط مي‌گذرند. 

22. صورت اهل نماز جماعت، همانند ماه بدر، نوراني مي‌شود. 

23. پاداش اهل نماز جماعت، به طور كامل داده مي‌شود. 

24. به اهل نماز جماعت، يك ميليون و بيست درجه نوشته مي‌شود. 

25. اهل نماز جماعت، بدون حساب وارد بهشت مي‌شوند. 

26. اهل نماز جماعت، مي‌توانند شفاعت كنند. 

27. نماز جماعت، وسيله آشكار شدن اسلام است. 

28. نماز جماعت كمك به نيكوكاري و تقوا مي‌كند. 

29. نماز جماعت،بازدارنده از گناهان است. 

30. نماز جماعت، وسيله تشخيص اهل نماز از بي‌نماز است. 

31. نماز جماعت، موجب امكان گواهي دادن به نيكي افراد است.